„Македонисимо“ ја отсликува силата на македонската народна музика преточена во висока уметничка димензија
Интервју со Симон Трпчески, македонскиот виртуоз на пијано, во кое зборува за идејата да го создаде „Македонисимо“ - дело инспирирано од оригиналната македонска народна музика, но преточена на современ музички јазик, за причините зошто се изведува пред домашната публика пет години по премиерата во Германија. Трпчески говори и за тоа колку македонскиот бит е вткаен во ова уникатно дело кое на најубав начин ја покажува вредноста на нашата земја, но и за плановите за во иднина, за она што му претстои до крајот на годината, како и за тоа како успева да ги усогласи професионалните со семејните обврски
МАРИЛИ Делото „Македонисимо“ конечно ја имаше својата претпремиера и во нашата земја. Зошто беше потребно да помине толку време од неговото создавање и премиерно изведување во Германија, за конечно да го слушне и македонската публика? Кога и каде ќе биде официјалната премиера во Македонија? 
ТРПЧЕСКИ: Очигледно дека за се што е квалитетно е потребно време да се случи, а во случајов станува збор за дело кое веќе ја слави 5-годишнината оваа година. И со вклучување на пандемиските две години во кои, се чини дека многу работи во светот се скратија, ние, сепак, продолживме да го чуваме во живот „Македонисимо“ дури и во тие две години кога и излезе албумот за „Лин рекордс“ и се случи уште по некој концерт, без разлика на многу откажани концерти во пандемијата.
Во секој случај, во Македонија понекогаш одат потешко некои работи во поглед на брзината за освестување на народот или на институциите кога станува збор за нешто што е квалитетно. Сметам дека во една мала земја работите треба да одат побрзо, особено кога се едноставни, бидејќи, се разбира, и во светот некои работи одат споро. Како и да е, никој овде не покажа интерес од моментот на светската премиера во Германија во 2017 година па наваму и очигледно требаше да се склопат одредени работи за да се создадат вистински услови во Македонија за одржување на премиерата тука, дома онака како што сум ја замислил, тоа да биде за македонскиот народ на кого му е посветен овој проект.
Претпремиерата се случи во родното село на татко ми, Збажди, во бунтовна Малесија на планината Караорман во општина Струга, онаму каде многу важни рабпти се случувале. Тоа е многу важен регион и за историјата на Македонија, регион за кој сум јас многу блиску врзан. Се случи нешто што се нарекува подвиг, историски настан на ливада, на отворено, онака како што многу летни фестивали се случуваат во светот, со исклучителна енергија од народот кој, околу 3.000 дојде на тешко достапно место од цела Македонија и не опсипа со љубов сите нас членовите на „Македонисимо“. Мислам дека тоа ќе остане настан за паметење кој го овековечи и МТВ.
Тоа беше една убава увертира за она што ќе се случи, официјалната премиера на „Македонисимо“ кое си доаѓа дома, а тоа е на 14 септември во Скопје на платото пред Националната опера и балет, на отворено за народот, во 20 часот, а ќе се повторат концертите во Штип и Битола на 25 и 26 септември.
МАРИЛИ: Колку македонскиот бит е вткаен во „Македонисимо“ со оглед дека делото ја обработува македонската народна музика? Колку македонскиот фолклор, што очигледно татни во Вашите дамари го чувствува и публиката, особено странската, како таа реагира на едно вакво дело инспирирано од оригинална народна музика, а преточена на современ музички јазик?
ТРПЧЕСКИ: Јас сум пораснат со народната музика и многу пати се докажало колку татни таа исконска сила што нашата народна музика ја има, која е напишана со зборови и во многу наврати низ светот сум ја покажал и споделувал со публиката и со колеги од странство. Мислам дека она што таа музика го има како енергија во себе, заради специфичните мелодии полни со љубов и жар и живот, егзотичните ритмови се повеќе од доволна причина за странците да реагираат на начин на кој реагираат, ги гаделичка, ги поткрева и секогаш реакцијата била фантастична. А, „Македонисимо“ е еден посебен проект со кој јас сакам да оставам белег. Отсекогаш верувам дека нашата музика има исклучителна моќ и доколку и се пријде на ваков начин, донекаде од аспект на класичната музика, меѓутоа од аспект на времето во кое живееме и современиот музички јазик, тогаш може да се носи раме до раме со класичната музика како стил на музика на кој јас сум претставник.
Несомнено, сржта на овој проект е токму таа автентичност на народната музика која македонскиот композитор Панде Шахов ја преточи во еден свој уникатен музички јазик што беше огромен предизвик и за него. Ние многу блиску соработувавме во текот на целиот процес и всушност, дојде до еден вид изненадување, бидејќи дојде некако до претопување на еден музички израз кој може да се каже дека донекаде преоѓа во посебен музички стил. Така што, од тој аспект мислам дека направивме еден легендарен проект што ќе остане за генерации и генерации. 
МАРИЛИ: Како дојдовте до идејата за „Македонисимо“, колку време го подготвувате и кој се е дел од овој проект?
ТРПЧЕСКИ: Јас „Македонисимо“ го имав во глава многу време. Отсекогаш сум верувал во народната музика, бидејќи мојата прва љубов е хармониката, а пораснав со народна музика која се негуваше во моето семејство од двете страни и од кај мајка ми и од кај татко ми. Можеби жалам што не го направив порано. Но, доста работи се случуваа, а тие идеи одамна ги имам, но малку поинтензивно ги истражував и обработував во главата можеби 4 години пред да се случи премиерата. Значи, зборуваме за една дистанца од 9 години од почетокот на работењето во мојата глава, а 5 години од светската премиера пред да дојде во Македонија, што е многу долго. Отсекогаш верував во силата на македонската народна музика која преточена на овој начин добива една сосема, сосема друга, висока уметничка димензија. Од тој аспект мислам дека сето она што ние го поседуваме и кое имав можност да го научам во несебичното споделување на материјалите и искуството на Институтот за фолклор „Марко Цепенков“ и на ансамблот „Танец“, посебно во тој период и со господинот Зоран Џорлев, дојдовме до еден исклучително важен проект за народната музика но и за интерпретативната уметност кај нас. Поинтензивната разбота со Шахов беше нешто повеќе од една година и мислам дека изборот на екипата е фантастичен.
Панде Шахов е композитор што живее и работи во Англија повеќе од 20 години, а другите членови на квинтетот „Македонисимо“ се: Александар Краповски на виолина, кој живее и работи во Барселона и е водач на неколку оркестри во Шпанија и низ Европа, Хидан Мамудов од Штип, феноменален кларинетист кој во проектот свири на саксафон и специјално научи да свири на кавал за ова дело. Тој ги заврши своите студии во Виена, каде работи и живее, а се дообразуваше во Софија, Александар Сомов на виолончело. Тој е од Софија и е прв виолончелист на Стразбуршкиот филхармониски оркестар, но е и гостин на многу оркестри во Англија како ученик на „Гилт хол“ институцијата за музика и за драма, гостин на лондонска филхармонија и на други оркестри, како и Влатко Нушев, од Делчево, вработен во НОБ кој ги покажува своите исклучителни способности на разни перкусии кои се дел од обработката. Сите овие луѓе се феноменални музичари и прекрасни едноставни луѓе кои во оваа авантура влегоа со сета љубов и одговорност, со сето срце на секој настап покажуваат како може класично образован музичар да свири автентична музика, но и толку да се внесе во ваква софистицирана партитура која навистина е сложена и бара исклучителна концентрација дури некогаш и повеќе од она софистицирано изведување класични камерни музички дела. И тука се уште поголеми предизвикот и возбудата.
МАРИЛИ: „Македонисмо“ на најубав начин ја покажува и докажува вредноста на нашата земја. Колку се чувствувате горд на ова дело со кое на едно врвно уметничко ниво успеавте да ја претставите државата која, објективно, нема традиција на класична музика?
ТРПЧЕСКИ: Да, Македонија не е од оние земји кои имаат длабока традиција во класичната музика, но ова е еден сплет на различни стилови. И тоа беше мојата идеја, ние да ја претставиме народната музика во автентично светло, но вткаена во еден современ музички јазик кој е исто така печат на нашето живеење. И, апсолутно, крајниот резултат кој дојде на првиот концерт во Германија, а се развива со секој следен концерт, не неправи горди, во некои моменти дури не изненади. Сметам дека ова дело и начинот на кој е прифатено од странците и од професионалните музички дејци наидува на нешто што е ново и тие не се колебаат да го напишат и да го кажат тоа. Се разбира, секоја таква реакција на класичниот музички свет, и не само класичниот, е само дополнителна искра за она што ние го чувствувуваме како гордост за овој проект кој ќе остане во аналите на историјата на музиката кај нас.
МАРИЛИ: Каде се досега е изведено „Македонисимо“ и кои се плановите за периодот што следи?
ТРПЧЕСКИ: „Македонисимо“ е изведено во многу земји досега. Не стопираше пандемијата, па беа откажани концерти во Хонгконг во Кина, во Нов Зеланд, но јас и менаџментот од Лондон работиме вредно, затоа што веруваме во овој проект. Резултатите го покажуваат тоа, изведбите го потврдија тоа, имаме бројни настапи. Бевме во Франција, Полска, Словенија, Холандија, Велика Британија, Србија. Црна Гора, Романија, Јужна Кореја, Канада каде беше северноамериканската премиера. Сега практично се случува и швајцарската премиера на затворање на фестивалот во Сион, а следи и концерт во Цирих. Понатаму продолжуваме и со останатите активности, нешто што е исто исклучително возбудливо, а тоа е официјалната премиера и на верзијата која ќе биде за квинтет со оркестар во најпознатата музикча сала во светот, престижната „Музикферајн“ во Виена во март 2023. Понатаму се плановите и за Нов Зеланд и Австралија и уште неколку европски земји каде има интерес, вклучувајќи ја и Шкотска, повторно Велика Британија, Франција, Италија. Требаше и во Русија но тоа беше точно кога почна Ковидот. Има позитивни реакции од Аргентина, така што „Македонисимо“ ќе продолжи да ја слави оваа вековна земја со исклучителни корени што треба да ги зачуваме. 
МАРИЛИ: Светот мина низ Ковид-криза која го запре темпото на нормално живеење, па во еден период ја прекина и Вашата концертна дејност, а некое време Вашите изведби имаа поинаков тек - свиревте без публика. Но, сега веќе продолжувате со „нормални“ настапи. Дали се чувствува поголема глад кај публиката за Вашето музицирање? Што Ве очекува оваа есен?
ТРПЧЕСКИ: Да, за среќа од минатата година од мај почнаа малку понормално полека да се враќаат концертните настапи низ светот, се разбира со претпазливост, бидејќи повеќе од цела година беше тажна ситуацијата, особено беше тажна и не многу пријатна за нас кои имаме јавна професија. На почетокот на враќањето се чувствува таа енергија и таа глад кај публиката и убаво е кога уметникот може да ги почувствува тие прекрасни емоции од страна на публиката уште кога ќе излезе на сцена во различни земји, затоа што е тоа дополнителна инспирација и освестување дека ние веќе не свириме пред празна сала или пред компјутер дома, што е еднакво на некое бесвкусно јадење. Јас само што почнав по напорното лето кое ме однесе и во Америка, во Загреб и Јужна Кореја, во Канада, отидов и во Буенос Аирес. Имаше краток период на здив, а после Аргентина првиот концерт беше во Збажди на претпремиерата на „Македонисимо“, а продлжи во Сион, каде настапив со корејскиот камерен оркестар во изведба на Концертот бр 1 на Шестаковиќ заедно со еден од најпознатоте трубачи во светот Сергеј Накарјаков и продолжуваме со „Македонисимо“ на затворање на фестивалот, потоа следи „Том хале“ во Цирих, премиерата во Скопје, на која особено се радуваме.
А во меѓувреме јас имам прилично други ангажмани, меѓу македонските концерти патувам за Лондон, каде ќе бидам дел од големиот гала концерт на големиот светски виолинист Максим Венгеров за 40 години кариера и уште еден легендарен виолончелист Мишел Мајски со кој ќе настапиме во „Алберт хол“ во Лондон во изведба на тројниот концерт на Бетовен, а од таму одам повторно на фестивалот во Марибор каде сум резидентен уметник како и минатата година и ќе настапам на три концерти на камерна музика со колегите од „Македонисимо“ во едно класично светло. По Штип и Битола веднаш заминувам за Букурешт каде ќе го отворам фестивалот на еден од најеминентните романски пијанисти во моментот Даниел Чобану, потоа за Лондон на почеток на турнејата со кралскиот филхармониски оркестар и мојот драг пријател и моментално еден од најдобрите диригенти во светот Василиј Петренко, која турнеја ќе продолжи и низ Загреб, Братислава , Вроцлав и Каунас. Потоа следува посета на Клуж во Романија, Белфаст и на крајот на октомври концерти со Чикаго симфони и Минесота оркестра, концерти кои се веќе презакажани од периодот на пандемијата. Следат концерти во Словенија и Англија во средината на ноември, по што ќе оставам краток период за подготовките на мојата ќерка за претставување на Македонија на Детската евровизија на 11 декември во Ереван, Ерменија каде јас сум чест гостин. Ме импонира фактот дека мојата ќерка ќе ја претставува Македонија на Детскиот евросонг, па мора да се подготвиме и за тоа, оти е тоа голем настан кој ќе остане во спомените нејзини, но и мои, како татко, и на целата фамилија. 
МАРИЛИ: Вашата професионална кариера, практично Ве прави отсутен од дома во најголем дел од годината. А сте семеен човек, сопруг и татко на три деца. Како тие ја чувствуваат Вашата отсутност и како Вие ги усогласувате професионалните и семејните обврски ? Имате ли воопшто слободно време за некое хоби?
ТРПЧЕСКИ: Точно, јас сум отсутен од дома, но секогаш многу внимателно сум го планирал времето и секогаш сум се трудел да правам баланс, бидејќи тоа е исклучително важно за мојот внатрешен мир и среќата што на крајот ја чувствува човек како и за моментот на инспирација за мирна работа и подготвување на делата кои ги свирам. Тоа го правев и пред да имам деца, а особено сега кога имам еден таков дар, три златни дечиња од кои две сега се и првачиња. Се разбира дека многу внимателно заедно со сопругата се трудиме да ја поспелиме работата, како што велеше татко ми, за да ги подготвиме децата на отсутноста. Секако тие чувствуваат кога јас не сум дома, прашуваат и ги бројат деновите, како сите деца, особено кога се воспоставува нормална природна врска меѓу родител-дете, а не станува збор за немање посвета и припрема на другитот родител и психолошки начин за објаснување на ситуацијата од тие причини да нема блиска врска со родителите што се отсутни или зафатени. Од тој аспект ние сме добро воспитани, прво од дома, заедно со сопругата и добро функционираме и ги делиме истите визии за растењето на децата и нивните врски со родителите. Плус денеска и техонологијата дозволува не само гласот да се слушне, туку и да се гледаме додека сум во странство и практично да се доближиме еден до друг и на тој начин да си ја одржуваме меѓусебната љубов. Јас гледам да не сум отсутен повеќе од две недели и тоа во ретки случаеви, освен можеби на лето кога и фамилијата си ја земам со мене ако станува збор за некоја подолга турнеја и далеку од Европа.
За хоби многу немам време откако дојдоа децата на кои сум максимално посветен кога немам концертни активности. А, од друга страна, се разбира, се трудам да сум во тек со нештата и да ги негувам и другите интереси и љубови, да прочитам нешто што ме интересира, кога сум во странство да појдам во музеи или на друг концерт или опера, кога сум тука да одиме на концерт, на опера или на балет Колку дома читаме книги се едуцираме, се подготвуваме да сме дел од нормалното општествено живеење и образование? Она што Македонците го имаат во својот код, нешто што одредени критериуми биле изградени, денеска се губат и одат во надолна линија. Но, за среќа се уште има луѓе што не потсетуваат дека Македонците се многу образован народ и држат до себе и до етаблираното ниво, зборувам од аспект на култура и уметност. Денот од 24 часа е краток, ми треба повеќе, но се трудам да го искористам максимално.
МАРИЛИ: Колку е тешко да се биде на врвот на класичната музика, но и да се остане таму, колку континуирана ментална подготовка и практично вежбање се потребни за да се одржи нивото што го имате постигнато?
ТРПЧЕСКИ: Врвот е релативна работа, но, да, јас сум горд што сум го достигнал ова со образованието од Македонија без отсуство надвор, односно без образование надвор од Македонија. Тука многу фактори имаат улога. Нивото е апсолутно високо зашто сум имал чест да работам со врвни имиња во мојата професија, со најврвните оркестри во светот и во најпрестижни сали. Тоа е огромна работа и историја, особено за човек што доаѓа од помала земја која без разлика на својата голема историја пак е мала и не толку моќна како многу други, но треба самата да се почитува за да покаже, всушност, дека во одредени случаеви е повредна од многу други токму заради своите корени и историја. Се разбира дека сите тие препреки и транзиции во кои ние живееме, особено по распадот на Југославија и оваа економска ситуација и криза, која без разлика што има нагорна линија, можеле да бидат средени на многу полесен начин доколку самите Македонци сакале да ја средат.
Не е лесно, еве, јас морам да менаџирам истовремено визи заради другата страна - европската бирократија која постојано зборува за одредени еднаквости меѓу народите, јас морам да менаџирам по два пасоши па да чекам по 4-5 недели визи, истовремено морам да креирам музика, па да патувам и да стравувам додека другиот пасош со визата не ми стаса и на тој начин да се носат одлуки аналогно на ризикот од откажување на концерт заради визите. Но, менталната подготвеност и воопшто кодот на овој народ кој низ историјата морал да бара најразлични решенија за одредени небулозни проблеми, сепак, го напрвил донекаде и покреативен. Секојдневната пракса и работа и дисциплина, која кај музичарот мора да биде на ниво како кај спортистите, или докторите кои имаат исклучителна животна одговорност во работата, треба да се одржува точно така и јас се трудам да водам здрав живот, иако можеби ми се малку 24 часа за да го правам тоа на начин на кој би сакал да го правам токму заради тоа што потенцијалот е голем и сакам да постигнам повеќе работи. Но, се трудам да го правам балансот и за тоа ја имам поддршката од семејството и заради тоа и се постигнуваат такви резултати. Се разбира во меѓусебно разбирање и со менаџментот и од Лондон и од Њујорк тоа е само уште еден доказ дека тимската работа вродува со плод.
Последниот концерт во Збажди каде Македонците покажаа дека на едно такво потешко пристапно место може да се направи светски настан каде самите Македонци од чиста љубов дојдоа и седнаа на ливадата и ја впиваа историјата на македонската народна музика, ја уживаа и го пренесоа со сето срце своето доживување и емоција, нам на сцената ни го пренесоа сето тоа како едно пакетче, еден прекрасен пример дека ние можеме ако сакаме да си ја зачуваме земјата и таа да оди напред достоинствено и доследно на претците кои се бореле за славата на оваа земја која ја заслужува.
Статијата е прочитана 793 пати.
Видео: Избор на најуспешни жени мејаџери 2022
