Интервју со Билјана Стефаноска, директорка на АППТ: „Автентично, одржливо, достапно – туризам со душа, градиме туризам што ги поврзува луѓето, културите и природата“

Интервју со Билјана Стефаноска, директорка на Агенцијата за промоција и поддршка на туризмот (АППТ) во кое зборува за очекувањата и плановите за летната туристичка сезона, за алтернативниот туризам и можностите на Македонија за развој на овој тип на туризам, во сите негови форми. Стефаноска зборува и за едукацијата и практичната обука на високообразовниот стручен туристички кадар и за тоа дали има план и подготовки за „Скопје - Европска престолнина на културата за 2028“ година, за маркетинг и промоција на македонскиот туризам, како и за диверзификација на туристичката понуда.  

Стефаноска во интервјуто за „Марили“ говори и за стратегијата за развој на туризмот за наредниот период и на што ќе биде ставен фокусот. 

„Стратегијата за развој на туризмот на Република Северна Македонија за наредниот период се работи и треба да се донесе. Документот треба да го подготви Министерството за култура и туризам, во соработка со Агенцијата за промоција и поддршка на туризмот, како и со поддршка од меѓународни партнери и домашни чинители од туристичкиот сектор“, вели Стефаноска. 

Директорката на Агенцијата за промоција и поддршка на туризмот, Билјана Стефаноска беше специјален гостин и се обрати на овогодишниот, четврти по ред, регионален „Марили Бизнис Форум“ посветен на туризмот, во организација на агенција „Марили“. 

МАРИЛИ: На почеток сме на нова летна сезона, кои се Вашите очекувања од главните туристички центри, Охрид и Скопје? Дали непосредно пред сезоната беа направени анализи и согледувања како да се подобрат резултатите во однос на истиот период лани? Што е преземено во таа насока?

СТЕФАНОСКА: Охрид, како главна летна туристичка дестинација, традиционално привлекува туристи поради природните убавини, културното наследство и езерскиот туризам. Очекувањата се насочени кон раст на посетите од соседните земји, Западна Европа и дијаспората.

Скопје, иако не е класична летна дестинација, има потенцијал преку градски туризам, културни настани, фестивали и гастрономија, особено во раните и доцните делови на сезоната.

Анализи и согледувања: Непосредно пред сезоната, беа направени повеќе подготовки и анализи од страна на Министерството за туризам и култура, Агенцијата за промоција и поддршка на туризмот и локалните самоуправи:

• Се споредуваа податоците за туристичкиот промет од претходната година,

• Се мапираа клучните пазари од кои доаѓаат туристи,

• Се анализираа слабостите во сместувачката инфраструктура, хигиена, транспорт и дигитална присутност,

Преземени мерки:

1. Подобрување на инфраструктурата – реконструкција на делови од крајбрежјето во Охрид, зголемена контрола на хигиената и јавниот ред.

2. Засилена промоција – учество на меѓународни туристички саеми, дигитални кампањи и соработка со инфлуенсери.

3. Обезбедување на туристички информации – унапредување на туристичките инфо-пунктови и воведување мобилни апликации.

4. Отворање на нови авиолинии – да се зголеми пристапноста на Македонија како туристичка дестинација со директни летови од клучни емитувачки пазари.

• Да се растовари притисокот од аеродромот во Скопје и да се засили улогата на Охрид како сезонски регионален хаб за туризам.

Очекувани резултати:

• Зголемен број на странски туристи.

• Полесна достапност за дијаспората.

• Поттикнување на нови туристички аранжмани и аgентски пакети.

• Продолжување на туристичката сезона преку подобра авио-поврзаност и во пролетните и есенските месеци.

5. Поддршка за настани и фестивали – програмска поддршка за културни и музички настани кои го продолжуваат престојот на туристите.

Целта на сите овие активности е да се постигне не само зголемување на бројот на туристи, туку и подобрување на нивното искуство и подолг престој, што директно влијае на локалната економија.

МАРИЛИ: Дали е донесена стратегијата за развој на туризмот за наредниот период и на што ќе биде ставен фокусот?

СТЕФАНОСКА: Стратегијата за развој на туризмот на Република Северна Македонија за наредниот период се работи и треба да се донесе. Документот треба да го подготви Министерството за култура и туризам, во соработка со Агенцијата за промоција и поддршка на туризмот, како и со поддршка од меѓународни партнери и домашни чинители од туристичкиот сектор.

Клучни насоки и фокус на стратегијата:

Одржлив туризам

• Развој на туризам кој ги почитува природните и културните ресурси;

• Поттикнување на еко-туризам и зелени практики;

• Воведување на одржливи стандарди и сертификација на дестинации.

Диверзификација на туристичката понуда

• Зголемен фокус на активен туризам: планинарење, велосипедизам, авантуристички спортови;

• Гастрономски и вински туризам – поддршка за локални производи и рурални дестинации;

• Културен и верски туризам, со истакнување на UNESCO локалитетите и културните манифестации.

Развој на туристичка инфраструктура

• Подобрување на пристапноста до туристичките локации;

• Инвестиции во сместувачки капацитети и информативна сигнализација;

• Поттикнување на јавно-приватни партнерства (ЈПП).

 Дигитална трансформација

• Поддршка за дигитален маркетинг на туристички дестинации;

• Развој на национален туристички портал и мобилни апликации;

• Унапредување на дигитални вештини во туристичките компании.

 Привлекување странски туристи и инвестиции

• Стратешко позиционирање на Македонија на клучни странски пазари (вкл. Германија, Полска, Чешка, Израел);

• Промоција преку меѓународни саеми и B2B настани;

• Олеснување на условите за странски инвестиции во туристичкиот сектор.

Развој на човечки ресурси

• Едукација и обуки за зголемување на квалитетот на туристичките услуги;

• Професионализација на туристичките водичи и локални оператори;

• Воведување стимулации за младите во туристичкиот бизнис.

МАРИЛИ: Алтернативниот туризам е најбрзорастечки во светски рамки, особено по ковид пандемијата. Колкави се можностите на Република Македонија за овој вид туризам и што конкретно ќе направите по ова прашање, независно од тоа за кој вид алтернативен туризам станува збор?

СТЕФАНОСКА: Да, алтернативниот туризам (како што се еко-туризмот, рурален туризам, гастрономски, авантуристички, здравствен и културен туризам) доживува силен подем глобално, особено по ковид-пандемијата, кога туристите почнаа да бараат поавтентични, помалку комерцијални и одржливи искуства.

Можности на Македонија: Република Македонија има извонреден потенцијал за алтернативен туризам, поради неколку фактори:

1. Разновидна природа – Планини, езера, клисури, национални паркови (Галичица, Пелистер, Маврово) — идеални за планинарење, велосипедизам, кампување, фотографски тури и еко-туризам.

2. Рурален простор и традиција – Села со автентична архитектура, традиционална кујна, народни обичаи — одлична основа за агро-туризам и етно-искуства.

3. Гастрономија и вино – Вински региони (Тиквеш, Скопска котлина, Пелагонија) и автентични јадења се магнет за гастро-туристи од Западна Европа.

4. Низок степен на масовен туризам – Тоа ја прави државата идеална за оние кои бараат “off-the-beaten-path” дестинации.

Што конкретно ќе се преземе (или е во тек):

Развој на туристички пакети за алтернативен туризам

• Во соработка со локални оператори се развиваат регионални тури (нпр. од Охрид – Галичица – Преспа – Битола) со фокус на планинарење, вино и култура;

• Тематски патеки (вински, гастро, историски) се во изработка и мапирање.

Поддршка на локални мали бизниси

• Субвенции за рурални домаќинства и мали сместувачки капацитети што нудат автентично искуство;

• Поддршка за мали туристички оператори и иницијативи (трансфер, водичи, понуда на активности).

Маркетинг и промоција

• На саеми и преку дигитални канали (со фокус на Германија, Полска, Холандија), се промовира Македонија како дестинација за slow tourism и експлоративни патувања;

• Активна соработка со инфлуенсери, travel bloggers и медиуми што покриваат алтернативни дестинации.

Инфраструктура и обука

• Означување на планинарски и велосипедски патеки (веќе е почнат проект во Галичица и Шар Планина);

• Обуки за туристички водичи, домаќини и млади претприемачи.

Институционална координација

• Соработка помеѓу Министерството за култура и туризам , АППТ, општините и меѓународни партнери (ЕУ, RCC, IME , SIPPO ,JIKA , GIZ) за проекти што ја развиваат алтернативната понуда на локално ниво.

Клучниот предизвик: Не е доволно само да постојат можности, потребна е структурирана координација и активно вмрежување помеѓу тур-операторите, општините и институциите за да се претвори потенцијалот во видлив туристички производ.

МАРИЛИ: Колку се важни едукацијатата заедно со задолжителна пракса на високообразовниот стручен кадар, кои се клучни за подигање на конкурентноста на земјата на светската туристичка мапа? Што треба да се направи поконретно на ова поле?

СТЕФАНОСКА: Едукацијата и практичната обука на високообразовниот стручен туристички кадар се критично важни за долгорочен и одржлив развој на туризмот – особено ако Македонија сака да се позиционира како конкурентна дестинација на светската туристичка мапа. 

Зошто е ова клучно?

1. Квалитетот на услугите = импресија на туристите – Еден турист често ја мери цела дестинација според еден водич, келнер, рецепционер или локален партнер. Добро едуциран и обучен кадар прави разлика помеѓу просечно и незаборавно искуство.

2. Меѓународната конкуренција не простува просечност – Туристите од Германија, Холандија, Скандинавија и слични пазари очекуваат професионален, културно сензитивен и јазично подготвен персонал.

3. Луѓето се “амбасадори” на земјата – Во алтернативен и доживувачки туризам, токму локалниот кадар го носи “наративот” на дестинацијата. Без добра обука и пракса, доживувањето губи автентичност и квалитет.

Што конкретно треба да се направи?

Модернизација на програмите во факултетите и средните туристички училишта

• Воведување практични модули, симулации и case studies од реалниот туристички пазар;

• Поврзување на наставата со иновативни теми: одржлив туризам, дигитален маркетинг, UX дизајн за туристички производ, storytelling.

 Задолжителна и контролирана пракса

• Воведување национален систем за студентска пракса во туристички бизниси;

• Институционално поврзување на факултети со хотели, агенции, туристички села и локални заедници;

• Менторство и следење на напредокот – праксата да не биде формалност, туку вистинско вклучување.

Континуирана едукација за постоечкиот кадар

• Организирање на кратки обуки (на пр. преку АППТ или комори) за вработени во туризмот – водичи, рецепционери, оператори;

• Промоција на онлајн сертификации и програми од глобални институции . 4. Фокус на странски јазици и дигитални вештини;

• Англиски и барем еден дополнителен странски јазик (германски, француски, полски);

• Обука за користење на системи за онлајн букирање, CRM, Google Tools, social media marketing. 5. Креирање регионални центри за обука и иновации

• Центри што ќе функционираат како лаборатории за туризам – каде младите ќе можат да работат на вистински проекти, во контакт со локалната заедница;

• Пример: Регионален туристички центар во Охрид, Берово или Кавадарци.

Дополнителен предлог: Создавање државен туристички кадарски регистар и систем за лиценцирање на професионалци во туризмот (водичи, агенти, планински водичи, итн.), кој ќе обезбеди стандардизација и квалитет.

Долгорочен ефект: Вложување во образован кадар значи:

-Подобри услуги, повеќе туристи, подобра репутација;

- Поголем приход, нови инвестиции, повисок стандард во туризмот;

- Намалување на “brain drain” преку реални можности за младите во државата.

МАРИЛИ: Што е приоритет во однос на промоција на туризмот, како во регионални, така и во светски рамки? Што е она што треба најитно да се спроведе кога станува збор за промоција на македонскиот туризам, воопшто? Кои форми на промоција се најнеопходни и ќе бидат спроведени во најблиска иднина?

СТЕФАНОСКА: Промоцијата на македонскиот туризам, и регионално и на глобално ниво, е една од најважните алки за позиционирање на земјата како атрактивна и конкурентна туристичка дестинација. И покрај големиот потенцијал, Македонија сè уште се соочува со недоволна видливост и препознатливост на меѓународната туристичка сцена.

Приоритети за промоција на туризмот:

Јасно туристичко брендирање на земјата

• Создавање и доследно користење на национален туристички бренд со унифицирана порака, визуелен идентитет и емоционална врска (пример: „Македонија – Земја на автентични доживувања“);

• Промоција на клучните теми: природа, култура, гастрономија, вино, духовност и автентичност.

ШТО Е НАЈИТНО ЗА СПРОВЕДУВАЊЕ?

Дигитална трансформација на туристичката промоција. Ова е најитната и најисплатлива мерка:

• Целосно редизајнирање на националниот туристички портал (со повеќе јазици, онлајн букирање, интерактивни мапи, тури, и блогови);

• Интензивна промоција преку социјални мрежи, особено Instagram, YouTube, Facebook и TikTok;

• Кампањи со инфлуенсери и travel bloggers од целниот пазар (пр. Германија, Чешка, Полска, Израел);

• SEO и Google Ads фокусирани на клучни зборови како “undiscovered Balkans”, “authentic travel Macedonia”, “eco tourism Europe”.Регионална и светска промоција – фокусни активности:

Присуство на меѓународни саеми и B2B настани

• Учество на водечки туристички саеми (ITB Berlin, WTM London, TT Warsaw);

• Организирање студиски тури за странски тур-оператори и медиуми за директно искуство;

• Поддршка за B2B состаноци помеѓу домашни оператори и странски партнери.

Форми на промоција кои ќе се спроведат во блиска иднина: Форма на промоција, Содржина, Период на реализација, Онлајн кампањи (социјални мрежи), Видео-материјали, приказни, live tours веќе започнати, ќе се интензивираат лето/есен 2025.

Инфлуенсер маркетинг, соработка со travel блогери од Германија, Полска, Скандинавија во тек со поддршка од АППТ.

Промотивни видеа и документарци;

Тематски серии: гастрономија, авантуризам, духовност во подготовка, фаза на продукција Реклами во меѓународни медиуми TV/онлајн платформи: Euronews, Travel Channel, National Geographic планирани 2025–2026;

Тематски туристички пакети со локални оператори за еко, вински, гастрономски и културен туризам.

ШТО ТРЕБА ДА СЕ НАПРАВИ ПОСЕБНО ВНИМАТЕЛНО:

 • Избор на целни пазари: Не распрснување, туку фокус (пр. Германија, Полска, Израел, Чешка);

• Квалитет на промотивниот материјал: Висока продукциска вредност, реални, но инспиративни приказни;

• Интегрираност: Промоцијата мора да биде координирана со домашниот туристички капацитет и понуда (да не се ветува нешто што не може да се исполни на терен).

МАРИЛИ: Вие ја имавте честта да го отворите овогодишниот „Марили Бизнис Форум“ 2025 посветен на туризмот. Како го оценувате овој проект кој беше на регионално ниво и колку се важни ваквите настани за промоција и подобрување на состојбите во туризмот и регионалното поврзување?

СТЕФАНОСКА: Отворањето на овогодишниот „Марили Бизнис Форум“ 2025, посветен на туризмот, беше чест, но уште повеќе и стратешка можност да се испрати јасна порака за сериозноста со која државата и туристичкиот сектор гледаат на потребата од регионална соработка, иновации и трансформација на туризмот.

Оценка на проектот: „Марили Бизнис Форум“ 2025 се покажа како успешна платформа за:

• Мрежно поврзување меѓу туристички чинители од земјата и регионот (Македонија, Србија, Босна , Хрватска, Албанија, Косово);

• Размена на добри практики и иновативни модели на локален и алтернативен туризам;

• Дискусија за предизвиците и можностите со кои се соочува регионот: дигитализација, човечки капитал, промоција, одржливост;

• Вклучување на приватниот сектор, кој често недоволно учествува во стратешките дијалози, но е клучен за имплементација.

Важноста на вакви настани:

1. Јакнење на регионалната соработка. Туризмот не познава граници – туристите бараат поврзани дестинации, тематски рути, споделени културни и природни искуства.

Ваквите форуми поттикнуваат: • Креирање на заеднички туристички пакети (нпр. „Балкански вински пат“, „Охрид – Корча – Преспа тур“); • Поврзување на регионални тур-оператори и хотелиери; • Заеднички настапи на странски пазари.

2. Промоција на Македонија како сериозен играч во туризмот

Присуството на високи гости, професионалци и медиуми овозможува:

• Да се истакнат туристичките потенцијали на Македонија;

• Да се покаже институционална подготвеност и визија за раст;

• Да се поттикне странски интерес за партнерства и инвестиции.

Подигнување на јавната и стручна свест

• Форумите носат стратегиска дебата надвор од политичкиот контекст;

• Ја вклучуваат академијата, студентите и младите претприемачи;

• Поттикнуваат нови иницијативи, истражувања и проекти.

Заклучок: Форумот покажа дека регионалното поврзување, стратешкиот дијалог и јавно-приватната соработка се клучни двигатели на модерен туризам. Вакви настани не треба да останат изолирани иницијативи, туку да се претворат во трајни платформи со јасна агенда, следливост и практични резултати.

МАРИЛИ: Градот Скопје ќе ја има привилегијата да биде Европска престолнина на културата за 2028 година. Што се презема по ова прашање, во однос на промоција и генерално подобрување на сите услови и услуги во главниот град? Постои ли план за конкретни активности од страна на Агенцијата за промоција и поддршка на туризмот?

СТЕФАНОСКА: Да, изборот на Скопје како Европска престолнина на културата за 2028 година е огромна можност, но и обврска за поставување на градот (и државата) на европската културна и туристичка мапа на начин што ќе има долгорочен позитивен ефект.

Што значи ова за туризмот? Овој статус носи голем меѓународен фокус, медиумско внимание, можности за финансирање, зголемен број на посетители, и што е најважно – поттикнување на развој на одржлив урбан туризам.

Што се презема од страна на АППТ:

Промотивна кампања за Скопје како културна дестинација АППТ подготвува специфични промотивни активности и бренд-наратив кои ќе го позиционираат Скопје како:

• Модерна, но историски богата европска метропола;

• Центар на културна разновидност, уметност, музика, архитектура и урбан живот;

• Портал кон поширокиот културен и природен туризам во Македонија.

Ова ќе се реализира преку:

• Тематски видеа и мини-документарци;

• Присуство на европски културни платформи и медиуми;

• Партнерства со европски travel-influencers и блогери.

Разработка на туристички културни патеки. Во соработка со Град Скопје и туристички оператори се креираат:

• Културни тури низ градот (музеи, архитектонски тури, “брутализам” рути, мултикултурна прошетка);

• Соработка со фестивали и настани што ќе бидат дел од програмата за 2028;

• Туристички пакети што ќе ги поврзат Скопје со други културни јадра: Битола, Охрид, Крушево.

Подготовка на туристичката инфраструктура АППТ, заедно со релевантни институции, го поддржува:

• Мапирањето и промоцијата на сместувачки капацитети, гастро понуда, и сервисни услуги кои треба да се унапредат;

• Едукација и обука на туристички водичи и локален кадар со фокус на културен туризам;

• Вклучување на локалната креативна сцена и заедници во понудата за гостите.

Предизвици на кои се работи:

• Координација меѓу институции и организатори (културни, туристички, урбани);

• Подобрување на инфраструктурата, сигнализацијата, јавниот превоз и јазичната достапност; • Балансирање помеѓу културен туризам и урбана одржливост.

ВО ПЛАН ЗА БЛИСКА ИДНИНА: Активност, цел, време, кампања „Скопје 2028 – Heart of Culture“ Промоција на Скопје како културна дестинација. Почнува наесен 2025 година.

Развој на дигитална платформа „Visit Skopje 2028“. Едноставен пристап до програма, настани и туристички инфо. Прва верзија во 2026 година. Студиски тури за странски тур-оператори и медиуми, директно запознавање со потенцијалот на Скопје Тест-фаза 2026, масовна примена 2027 година, соработка со Европски културни престолнини, размена на искуства и заеднички културни проекти.

Заклучок: 2028 година не смее да се сведе само на едногодишен настан, туку мора да биде почеток на нова културна и туристичка ера за Скопје. АППТ го гледа овој проект како најголемата шанса во последната деценија за трајно вградување на главниот град во мрежата на европски туристички и културни дестинации.

---

Статијата е прочитана 820 пати.

Сподели:

---